สรุป PANEL DISCUSSION #3
Where are you in the education ecosystem? ความสำคัญของการมีส่วนร่วมในภาคการศึกษา
ดำเนินรายการโดย ดร.เขมวดี พงศานนท์
ดร.เกศทิพย์ ศุภวานิช
รองเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
คุณเขมนรินทร์ รัตนาอัมพวัลย์
รองประธานและประธานพันธกิจด้านการพัฒนาศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ สภาดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งประเทศไทย
คุณสลิลาทิพย์ ทิพยไกรศร
อาจารย์สถาบันการจัดการปัญญาภิวัฒน์
คุณไพรัช ชัยชาญ
ประธานเครือข่ายผู้ปกครอง
โรงเรียนสุรศักดิ์มนตรี
สรุปการบรรยาย
ดร.เกศทิพย์ ศุภวานิช
รองเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
- นโยบายของ สพฐ. “ปลดล็อค ปรับเปลี่ยน เปิดกว้าง สพฐ.วิถีใหม่ วิถีคุณภาพ” ขับเคลื่อนผ่าน 4 มิติ ได้แก่ ความปลอดภัย โอกาส คุณภาพ ประสิทธิภาพ
- การพัฒนาการเรียนการสอนสมรรถนะผู้เรียนสู่เด็กไทยในศตวรรษที่ 21 เน้นความรู้ ทักษะ Attitude and Value
- โรงเรียนทั่วไปปรับการเรียนการสอนส่งเสริมสมรรถนะโดยใช้หลักสูตร 51 แล้วเพิ่ม attitude and value ผ่านการเรียนรู้แบบ Active learning
- โรงเรียนในเขตพื้นที่นวัตกรรมมีความยืดหยุ่นในการปรับการเรียนการสอนเพื่อส่งเสริมสมรรถนะโดยใช้กรอบหลักสูตรฐานสมรรถนะของ CBE Thailand
- เป้าหมายเด็กในอนาคต
- เน้นความรู้ตามความถนัด ความสนใจ เหมาะสมกับช่วงวัย
- เป็นเจ้าของการเรียนรู้และพัฒนาอย่างต่อเนื่อง
- มีสมรรถนะที่สำคัญติดตัวไปใช้ในการดำรงชีวิต
- มีเป้าหมายและเส้นทางการเรียนรู้ของตนเอง
- รู้เท่าทันและปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลง
- เป็นผู้เรียนรู้ ผู้ร่วมสร้างสรรค์นวัตกรรม และเป็นพลเมืองที่เข้มแข็ง
- มีคุณลักษณะอันพึงประสงค์
- อาศัยการมีส่วนร่วมและความร่วมมือจากหลายภาคส่วนโดยมีเป้าหมายเดียวกัน คือ การพัฒนาผู้เรียน โดยมีแนวคิดว่าการเรียนรู้เกิดขึ้นได้ทุกที่ ทุกสถานการณ์
- อาศัยความร่วมมือจาก สพฐ นักเรียน ครู ผู้ปกครอง ชุมชน หน่วยงานอื่น มหาวิทยาลัยพี่เลี้ยง ภาคเอกชน ในการฝ่าวิกฤติการปิดโรงเรียนในสถานการณ์การแพร่ระบาดของ Covid-19 โดยใช้นวัตกรรม เทคโนโลยี และดิจิทัล
คุณเขมนรินทร์ รัตนาอัมพวัลย์
รองประธานและประธานพันธกิจด้านการพัฒนาศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ สภาดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งประเทศไทย
- Vision ยกระดับธุรกิจหรืออุตสาหกรรมดิจิตอลไทยก้าวไกลสู่ระดับสากเพื่อขับเคลื่อนเศรษฐกิจ สังคม และคุณภาพชีวิตของคนไทยให้ดียิ่งขึ้น
- พบปัญหาเด็กจบใหม่ตกงานเนื่องจาก skill mismatch อาชีพที่เปลี่ยนไป การนำดิจิทัลมาใช้ในบางอาชีพ ในขณะเดียวกัน บริษัทเอกชนก็ยังหาคนที่มี skill ตรงกับสายงานไม่ได้
- เป้าหมาย คือ ยกระดับทักษะด้านดิจิทัลของประชากรไทยให้สามารถแข่งขันได้ในระดับภูมิภาค โดยต้องการเพิ่มจำนวนประชากรที่อยู่ในระดับ standard (สามารถใช้เทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพและประสิทธิผลองงาน) และระดับ advanced (ผู้เชี่ยวชาญ มีความรู้ทางเทคนิคการเขียนโปรแกรม สร้างนวัตกรรม สร้างองค์ความรู้ได้)
- กลุ่มเป้าหมาย คือ แรงงานในปัจจุบัน นักศึกษามหาวิทยาลัย นักเรียนอาชีวศึกษา เด็กและเยาวชน
ให้ความสำคัญของการมีส่วนร่วมในภาคการศึกษา
1. ระบบการศึกษาที่ต้องเห็นคุณค่าในยุคแห่งความผันผวน
- สร้างผู้เรียนให้มีศักยภาพเป็นพลเมืองโลก (world citizen) เป็นเลิศด้านวิชาการ ภาษา ล้ำหน้าทางความคิด ผลิตผลงานอย่างสร้างสรรค์ โดยการยกระดับการจัดการเรียนการสอน ยกระดับบริหารจัดการด้วยระบบคุณภาพ
- นำ e-learning เข้ามามีบทบาทในการพัฒนาและส่งเสริมการเติบโตของบุคคลากร และครูในภาวะวิกฤติ มีความแตกต่างกันในแต่ละสถานที่ บุคคล เนื่องจากเป็นการนำเทคโนโลยีมาใช้ในภาวะวิกฤติซึ่งไม่ได้มีการเตรียมตัว เตรียมความพร้อมมาก่อน
2. ช่องว่างที่ยังต้องการการเติมเต็มเพื่อให้ระบบการศึกษาไทยไปให้ถึงฝัน
- ความพร้อมด้านระบบ เครือข่าย อุปกรณ์
- ความพร้อมด้านทักษะของครูอาจารย์ ผู้ปกครอง และผู้เรียน
- นโยบายการใช้ e-learning for education กำหนดเกณฑ์การเรียนรู้ต่าง ๆ เพื่อลดปัญหาความเหลื่อมล้ำ
- มาตรฐานการนำ e-learning ไปใช้ประกอบการสอนในแต่ละหลักสูตร
- มาตรฐานสัดส่วนของสื่อ e-learning ในแต่ละช่วงวัย
- มาตรฐานการผลิตสื่ออย่างมีคุณภาพ
- มาตรฐานการวัดและประเมินผล
3. ความสำคัญของการมีส่วนร่วมและบทบาทของแต่ละหน่วยงานเพื่อสร้าง ecosystem ที่สนับสนุนให้เกิดโครงสร้างพื้นฐานที่พร้อมกับการรับมือความผันผวน
คุณสลิลาทิพย์ ทิพยไกรศร
อาจารย์สถาบันการจัดการปัญญาภิวัฒน์
การเปลี่ยนแปลงไม่ได้น่ากลัว แต่ที่น่ากลัว คือ
- เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ไม่มีการเตรียมความพร้อม ที่ผ่านมามีการปรับตัวเข้าสู่ digital อยู่แล้ว เช่น ThaiMooc แต่ Covid ทำให้ทุกอย่างเกิดขึ้นภายในเวลาอันสั้น ทำให้เกิดการปรับตัวไม่ทัน
- เกิดขึ้นอย่างรุนแรงและซับซ้อน โควิดเป็นจุดเริ่มต้นทำให้เกิด new normal ทางธุรกิจและการศึกษา ปัจจุบันเรียนออนไลน์มาแล้ว เกือบ 2 ปี นักเรียนนักศึกษามีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมไปแล้ว การเรียน องค์ความรู้ การสอน การวัดผล ecosystem ของการเรียนการสอน การทำธุรกิจ skills business model เปลี่ยนแปลงไปแล้ว หลังจากวิกฤติพฤติกรรมนักเรียนจะกลับมาสู่ pre Covid ได้หรือไม่
- เกิดขึ้นในวงกว้าง ทุกวงการ ทุกอุตสาหกรรม ทุกคน ทุกประเทศ ทั่วโลก
- ก่อนสถานการณ์โควิด เป็นการเลือกที่จะปรับตัว แต่โควิดบังคับทุกคนให้เปลี่ยนแปลง ทั้งวิธีการเรียน การสอน การวัดผล รวมทั้งวงการธุรกิจ การทำธุรกิจในรูปแบบใหม่
- สถาบันการศึกษาถูกบังคับให้เปลี่ยนแปลง โดยการศึกษาต้องกลับไปหาจุดดั้งเดิม คือ หา pain point ของอุตสาหกรรม
- สิ่งที่สำคัญที่สุดของการศึกษา คือ ต้องเน้นให้ทุกคนสามารถปรับตัวให้ทันกับการเปลี่ยนแปลง
- เด็กในอนาคตต้องมี multi skills เพื่อจะสามารถปรับตัวได้
- รูปแบบการเรียนการสอนอาจจะเป็น Hybrid มากขึ้น ผสมระหว่าง online และ offline
- เด็กยุคใหม่จะทำงานไปด้วย เรียนไปด้วยมากขึ้น เนื้อหาที่สอนอาจจะต้องเปลี่ยนไป ต้องสอนให้เด็กพร้อมที่จะทำงานไปด้วยเรียนไปด้วยได้
- Knowledge Skills Attitude ต้องมีการปรับตัวเพื่อให้นักเรียนเท่าทันการเปลี่ยนแปลง ดังนั้นครูต้องมีการปรับตัว
ช่องว่างที่ยังต้องการการเติมเต็มเพื่อให้แก่ระบบการศึกษาเพื่อไปให้ถึงฝัน
คุณไพรัช ชัยชาญ
ประธานเครือข่ายผู้ปกครอง
โรงเรียนสุรศักดิ์มนตรี
- ปัญหาที่คนมองไม่เห็นในช่วง Covid-19 คือ ปัญหาที่กระทบผู้ปกครอง
- ความพร้อมของผู้ปกครองมีความหลากหลาย แตกต่าง เช่น การจัดหาอุปกรณ์ การใช้เวลาในการดูแล
- การเรียนออนไลน์โดยเฉพาะเด็กเล็ก นักเรียนได้รับความรู้น้อยกว่า onsite พื้นฐานความรู้ไม่ต่อเนื่องไปสู่ระดับที่สูงขึ้น
- เด็กที่ประสบความสำเร็จเกิดจากพื้นฐานของนักเรียนเองที่มีความขยัน มีความตั้งใจ แต่เด็กเหล่านี้มีไม่น่าเกิน 30%
- เด็กที่เหลือมีปัญหาในการควบคุมตัวเอง เด็กที่มีปัญหา มีความสนใจน้อย ในที่สุดก็จะหลุดจากระบบในอนาคต
- ปัญหาที่พบการเรียนออนไลน์ คือ การเข้าถึงอินเตอร์เนต ค่าใช้จ่ายในการเข้าถึงอินเตอร์เนต ค่าใช้จ่ายในการดูแลเด็กที่เรียนออนไลน์ที่บ้าน กระทรวงศึกษาควรเข้ามาช่วยเหลือ
- ยังมองว่าการเรียน onsite สำคัญที่สุด โรงเรียนต้องมีมาตรการในการดูแลในระบบ onsite เข้มข้นมากขึ้น ไม่ควรใช้การสอนแบบออนไลน์เพียงอย่างเดียวในการรับมือกับปัญหาการติดเชื้อของนักเรียนในโรงเรียน
ดร.เกศทิพย์ ศุภวานิช
- เป้าหมายของกระทรวงศึกษา คือ พยายามเปิด onsite โดยมีมาตรการจากความพยายามของกระทรวงศึกษา มหาดไทย สาธารณสุข
- สิ่งที่ต้องการเติมเต็มให้สมบูรณ์ คือ
- ดูแลช่วยเหลือนักเรียนรายบุคคล
- เติมส่วนที่ขาดให้โรงเรียนที่ไม่ได้เปิด onsite
- การทำ PLC ของครู การมีพี่เลี้ยง
- การมีส่วนร่วมจาดผู้ปกครอง/หน่วยงานที่เกี่ยวข้องอย่างเป็นรูปธรรม ชุมชน กรรมการสถานศึกษา พบปัญหาในการเรียนออนไลน์ จึงเข้ามามีส่วนร่วมในการสร้างนวัตกรรมในการแก้ปัญหา
- สิ่งที่ต้องการเติมเต็ม
1) ความเชี่ยวชาญเฉพาะทางจากหน่วยงานภายนอกเพื่อให้เกิดการเรียนรู้ที่ไม่สะดุดของนักเรียน “อยากรู้ต้องได้รู้”
2) การเข้าถึงแหล่งเรียนรู้ในทุกพื้นที่เพื่อเกิดการเรียนรู้จากของจริง จับต้องได้
3) PLC ครู พี่เลี้ยง พาทำและส่งเสริมกระบวนการ active learning
4) เทคโนโลยีและนวัตกรรมที่ทันสมัยที่ย่อส่วนโลกของความรู้ให้พร้อมใช้ในทุกที่ ทุกเวลา และทุกสถานการณ์
คุณเขมนรินทร์ รัตนาอัมพวัลย์
- สภาดิจิทัลได้พัฒนา Platform การเรียนรู้ digital เพื่อยกระดับความสามารถด้านดิจิทัลตั้งแต่พื้นฐานจนถึง advanced โดยเน้นแนวคิด lifelong learning เพื่อรองรับกับเทคโนโลยีที่ผันผวนและเปลี่ยนแปลง
- Platform มี Partner กับไทยและต่างประเทศ นำเสนอกว่า 4000 หลักสูตร รองรับอาชีพใหม่ ๆ
- ร่วมมือกับสมาคมสถาบันอุดมศึกษาเอกชนแห่งประเทศไทยในการพัฒนานักศึกษาในสังกัดประมาณ 200,000 คน
- พัฒนา content เพื่อพัฒนาสมรรถนะของบุคคลตามมาตรฐานอาชีพ
- พัฒนาสมรรถนะด้าน e learning ให้กับครูผ่านการอบรมต่าง ๆ
คุณสลิลาทิพย์ ทิพยไกรศร
- ค้นหา Pain point ของผู้เรียนว่าเค้าอยากรู้อะไร อยากเรียนรู้แบบไหน เพื่อเป็นจุดตั้งต้น
- ปรับหรืออุดช่องว่างในทักษะของครู พัฒนาความรู้และทักษะใหม่ ๆ ให้กับผู้สอน
- ความรู้ของครูต้องเปลี่ยนแปลง: โลกธุรกิจเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ครูต้องตามให้ทัน หรือต้องนำการเปลี่ยนแปลงด้วยซ้ำ เช่น logistic e-commerce live-commerce sharing economy
- ทักษะการสอนของครูต้องเปลี่ยนจาก lead class เป็น coaching
- การใช้สื่อของครูต้องเปลี่ยนแปลง ใช้สื่อจากนอกห้องเรียน เน้นการเรียนรู้ตลอดชีวิต ดังนั้นครูเองต้องทำแบบนี้ก่อน เพื่อจะนำนักเรียนไปสู่จุดนั้นได้
- ทุกอย่างจะกลับไปที่ผู้สอนซึ่งเป็น ecosystem ที่สำคัญ ครูต้องปรับ mindset ให้เป็น active มากขึ้น ถ้าอยากให้นักเรียนเป็นอย่างไรครูก็ต้องเป็นแบบนั้น
- ในมุมมองของสถาบันอุดมศึกษา หน่วยงานที่กำกับดูแล ต้องปรับเปลี่ยนด้วย ไม่ใช่แค่ครู นักเรียน ผู้ปกครอง มีความยืดหยุ่นให้สอดรับกับความเปลี่ยนแปลง เช่น การปรับกฏเกณฑ์ การประกันการศึกษา บริหารความเสี่ยง เข้าใจและวางแผน บริหารความต่อเนื่อง
- ภาคธุรกิจต้องเข้ามามีส่วนร่วมในสถาบันศึกษามากขึ้น ไม่ใช่แค่ให้ความเห็นเกี่ยวกับหลักสูตร แต่อาจเข้ามามีส่วนร่วมในการสร้างหลักสูตรให้ตรงความต้องการของภาคเอกชนมากขึ้น เช่น การเรียนรู้ควบคู่ไปกับการปฏิบัติงาน
คุณไพรัช ชัยชาญ
- ผู้ปกครอง กับครู มีความสำคัญเท่า ๆ กันในการสอนออนไลน์
- กระทรวงสาธารณสุขควรเข้ามามีส่วนร่วมกับโรงเรียนมากขึ้น เช่น ถ้าเปิด onsite แล้ว มีการติดเชื้อในโรงเรียน กระทรวงสาธารณสุขจะมีระบบการจัดการกับนักเรียนที่ติดเชื้ออย่างไร หน่วยงานอื่นต้องเข้ามาช่วยโรงเรียน เพื่อให้โรงเรียนและผู้ปกครองสบายใจและมั่นใจ ในการส่งนักเรียนกลับโรงเรียน